1. YAZILIM KURULUMU
Etkileşimli web uygulamaları geliştirmek amacıyla ASP.NET, CGI, ColdFusion
(Koldfüjın) , JSP, PHP gibi çeşitli teknolojiler kullanılabilir. Web uygulamasını geliştiren
programcı bunlardan herhangi birisini seçebilir. Bu teknolojiler sayesinde alışveriş siteleri,
internet bankacılığı gibi gelişmiş uygulamalar yapılabilir.
Bu teknolojilerden biri olan ASP.NET, Microsoft firması tarafından üretilmiştir. ASP
kısaltması, Active Server Pages kelimelerinin baş harflerinden oluşmaktadır. Active Server
Pages kelimelerinin Türkçesi “Etkin Sunucu Sayfaları”dır. ASP.NET, klasik ASP’ye kıyasla
daha hızlı, işlevsel (fonksiyonel) ve güvenilirdir. ASP.NET, web uygulamaları geliştirme
kavramına getirdiği yeni yaklaşım, yöntemler ve programlama tekniğiyle ASP’nin yeni bir
sürümü olarak değil de farklı bir teknoloji olarak ele alınabilir.
İlk olarak ASP+ adıyla geliştirilen bu yeni teknoloji, Microsoft’un sunucu taraflı
internet teknolojilerini de .NET platformu altında toplama kararından sonra ASP.NET adını
almıştır.
Modül boyunca ASP.NET sayfası ve ASP.NET uygulaması kavramlarıyla
karşılaşacaksınız. ASP.NET sayfası dosya uzantısı aspx olan dosya iken, ASP.NET
uygulaması ise sadece ASP.NET sayfasını da barındırabileceği gibi, farklı dosyaları da
(örneğin, veritabanı dosyaları) barındırabilen uygulamadır. Web uygulamaları, genellikle
web sunucu üzerindeki veritabanında verileri depolayıp ziyaretçilerin bu bilgiye erişmesini
ve değiştirmesini sağlayan dinamik web siteleridir.
Hem ASP hem de ASP.NET, sunucuda çalışan uygulamalardır. Hem ASP hem de
ASP.NET sayfalarının sunucuda işlenmesi sonucu oluşan çıktı HTML kodu şeklinde web
tarayıcısında (web browser) görüntülenir. ASP.NET kodları istemci tarafından görünmez.
Sunucu taraflı programlamayla kişiye özel çözümler üretilebilirsiniz. Örneğin
kullanıcının özelliklerine, kullanıcının web tarayıcısı tipine (Explorer, Firefox, Netscape,
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ
ARAŞTIRMA4
Opera gibi), kullanıcının sitenize nereden bağlandığına ya da bir alışveriş sitesinde
müşterinin daha önce aldığı ürünlere göre farklı sayfalar gelmesini sağlayabilirsiniz.
Web tarayıcısı (web browser)
Örün tarayıcısı, örün gezgini. Internet üzerinde bilgi kaynaklarını aramaya elveren ve
bağlantılı metin ve ortamların olanaklarını kullanan istemci yazılımı (Bilişim Sözlüğü). Web
kelimesi Türkçeye örün, örütbağ olarak çevrilmiştir. Kimi kaynaklarda bu kelimelerle
karşılaşabilirsiniz. Browser kelimesi de göz atıcı, gezgin, tarayıcı, görüntüleyici anlamlarına
gelmektedir.
İnterneti gezerken karşımıza çıkan sayfaların bir kısmı istemci bilgisayarda çalışan, bir
kısmı ise sunucuda çalışan sayfalardır. Eğer sayfayı oluşturan kodlar/komutlar/deyimler
istemci bilgisayarda çalıştırılıyorsa o sayfa istemci taraflı sayfa, kodlar sunucu bilgisayarda
çalıştırılıyorsa o sayfa sunucu taraflı sayfa olarak isimlendirilir.
İstemci taraflı sayfalar, sunucu tarafından üzerinde bir işlem yapılmadan istemci
bilgisayara gönderilir. İstemci bilgisayardaki tarayıcı program bu sayfaları yorumlayarak
görüntüler. Özetle, tüm işlemleri istemci bilgisayar yapar.
ASP.NET sayfaları gibi sunucu taraflı sayfalarda tüm kodlar sunucu bilgisayarında
çalışır, işlem sonuçları HTML şeklinde istemci bilgisayara gönderilir. İstemci bilgisayardaki
web tarayıcı program HTML satırlarını internet sayfaları şeklinde kullanıcıya gösterir.
Örneğin, bir öğrenci ÖSYM sitesine girip, ÖSYM numarasını yazdığı anda, sunucuda
kendisine ait işlemler yapılır, sonuçlar HTML şeklinde öğrencinin kullandığı bilgisayara
gönderilir.
Resim 1.1: İstemci-sunucu mantığı
ASP’de dosya uzantısı .asp, ASP.NET’de dosya uzantısı .aspx olarak verilir. Aynı
sunucuda ASP ve ASP.NET birlikte çalışabilir. ASP.NET’in en büyük özelliklerinden biri de
ASP.NET uygulamalarını 20’den fazla programlama dili ile gerçekleştirebilmenizdir.5
Örneğin, C# (C Sharp), C++ (C Plus Plus), Java, Pascal (Paskal), Perl (Pörl), Visual Basic
(Görsel Basic).
Etkileşimli Web Uygulamaları modüllerinde ASP.NET’in 2.0 sürümü kullanılacaktır.
ASP.NET 2.0 aşağıdaki platformlarda çalışabilir:
Microsoft Windows 2000 Professional and Server (Service Pack 3)
Microsoft Windows XP Professional.
Microsoft Windows 2003 Server Ailesi.
Yukarıdaki işletim sistemlerini rahatlıkla kullanabildiğiniz bir bilgisayar donanımı
ASP.NET’i de çalıştıracaktır.
ASP.NET sayfalarını oluşturabilmek için metin editörü programına, çalıştırabilmek
veya test etmek içinse .NET Framework (Çerçeve) programı ile bir web sunucu programını
kurmaya ihtiyacınız vardır. Ayrıca ASP.NET sayfalarınızı görüntüleyebilmek için bir web
tarayıcısı kullanacaksınız. Bu modül yazılırken aşağıdaki özelliklere sahip bir bilgisayar
kullanılmıştır:
İşletim Sistemi Windows XP Professional Service Pack 2
Web sunucu yazılımı Internet Information Services 5.1 – IIS
(internet bilgi servisi)
.NET Framework .NET Framework Version 2.0 Redistributable Package
Web tarayıcısı IE 6.0 (Internet Explorer 6.0)
Tablo 1.1: Modül yazılırken kullanılan bilgisayarın özellikleri
NOT: .NET Framework programının 2.0 versiyonuyla birlikte IIS’nin 5.x’den önceki
sürümleri kullanılamaz.
Bir ASP.NET uygulaması geliştirirken hataları düzeltmek için 2 yol vardır. İlki,
bilgisayarınızı ASP.NET uygulamalarını çalıştırabilecek bir sunucuya çevirmek, diğeri ise
internet ortamında ASP.NET sayfalarını bulunduran, sunan (hosting) bir firmanın sunucu
bilgisayarına yükleyip buradan test etmektir.
Bu iki yöntemden birincisi, zaman ve maliyet açısından daha yararlıdır. ASP.NET
sayfalarını geliştirebilecek şekilde bilgisayarınızı ASP.NET sunucusuna çevirdiğinizde,
internete bağlı olmadan sayfalarınıza son şeklini verebilirsiniz.
|
